هرگاه که شما شاتر را فشار می دهید دوربین شما اطلاعات ارزشمندی که عکس شما را توصیف می کند همراه با عکس ذخیره می کند. دوربین اطلاعاتی از قبیل زمان، سرعت شاتر، دیافراگم، فاصله کانونی، و ISO را در بخش آغازین فایل تصویری با فرمت EXIF(Exchangeable Image File) ذخیره می نماید. این اطلاعات بخشی از فایل تصویری می شود و می توان آنها را با نرم افزارهایی نظیر فتوشاپ ۷ یا IPhoto و یا حتی با ACDsee مشاهده نمود.
هر تصویر شامل اطلاعات کاملی از شرایط عکسبرداری است که به شما در فهمیدن علت خوب شدن یا بد شدن عکسها کمک می کند. دراین نوشتار نحوه خواندن و استفاده از این اطلاعات برای افزایش مهارت و تجربیات عکاسی شما نشان داده شده است.
EXIF چیست؟
فرمتEXIF یک تعریف بین المللی است که در سال ۱۹۹۵ بنیان نهاده شد و دوربین های دیجیتال ( ونیز نرم افزارهای تصویری) را قادر می سازد که مشخصات تصویر را در بخش آغازین فایل تصویر ذخیره نمایند. بخش تصویری فایل توسط هر نرم افزاری که فرمت JPEG را پشتیبانی می کند نظیر مرورگرهای وب و ویرایشگرهای تصویرقابل خواندن می باشد. اطلاعات تصویری درون فایل توسط نرم افزارهایی که برای استخراج و استفاده از داده های EXIF طراحی شده اند قابل نمایش می باشند. مرسومترین نرم افزاری که این اطلاعات را نمایش می دهد فتوشاپ ۷ به بعد و نرم افزار IPhoto1.1 می باشد.
معمولا نرم افزارهای مختلف چیزی کمتر از آنچه که واقعا د راطلاعات EXIF وجود دارد را نشان می دهند، مگراینکه نرم افزار مربوطه کاملا برای نشان دادن اطلاعات EXIF طراحی شده باشد. یکی از این نرم افزارهای مجانی و بسیار کامل در این زمینه نرم افزار Photo Studio می باشد که می توانید آن را از همین لینک دانلود نمایید. بااستفاده از این نرم افزار می توان تقریبا تمام اطلاعات موجود در بخش داده های فایل تصویر را خواندو در این نرم افزار اطلاعات مختلف بطریق بسیار جالبی دسته بندی شده و استفاده از آن بسیار راحت می باشد. حجم این نرم افزار ۹۴۸ KB می باشد.
ضمنا می توانید با مراجعه به سایت EXIF اطلاعات بیشتری در مورد این فرمت و نحوه نوشتن و استخراج آن در فال های تصویر بدست آورید. نرم افزار فوق از طریق این سایت نیز قابل دانلود می باشد.
نمایی از نرم افزار Photo Studio
چرا به اطلاعات EXIF نیاز دارید؟
وقتی عکس می گیرید بعضی از عکسها بهتر از بقیه می شوند. چرااین طور است؟ گذشته از ترکیب بندی و موضوع سوژه، عوامل زیادی بر روی عکسها تاثیر گذارند. این عوامل می تواند ساعت عکسبرداری در روز، عمق میدان، سرعت مناسب شاتر و جبران نوری مورد نیاز باشد.
اگر به تصویر آب در حال حرکت نگاه کنید از مات شدن آب که نشانگر حرکت آن است خوشتان می آید، آیا خوب نیست تنظیم هایی که برای گرفتن این عکس انجام داده اید را بدانید تا بعدا بتوانید این جلوه را قوی تر کنید؟ قبل از اینکه عکاسی دیجیتال رایج شود عکاسان از نوشتن برای ثبت تنظیم های بکار رفته در عکس استفاده می کردند. بیشتر عکاسان از این کار بیزار بودند. اما امروزه دوربین ها تمام این اطلاعات را برای شما ثبت می کنند و عکاس می تواند بر روی گرفتن عکسهای خوب تمرکز نماید.
براساس اطلاعات متادیتا، این عکس با سرعت شاتر ۵۰/۱ و f2.5 گرفته شده است.توجه نمایید که در آب کمی حرکت نشان داده شده است، اما بیشتر بخشهای آب ساکن به نظر می رسد.
از طرف دیگر این عکس اثر مات بودن را بخوبی نشان می دهد. طبق اطلاعات متادیتا سرعت شاتر ۱ ثانیه در f8 است.
با دقت در این دو عکس می توان اثر تنظیم سرعت شاتر بر روی آب متحرک را بخوبی فهمید. با سرعت ۱/۵۰ ثانیه آب تا حدی ساکن می شود و با سرعت ۱ ثانیه کاملا مات و متحرک نشان داده می شود. با این دانش دفعه بعد که بخواهیم از آب متحرک عکس بگیریم، می دانیم که برای داشتن اثر دلخواهمان روی حرکت آب از چه سرعتی باید استفاده نماییم.
ساعتی از روز که عکس گرفته می شود اثر زیادی بر روی کیفیت عکس می گذارد. ( دقت نمایید که ساعت و تاریخ دوربینتان را درست تنظیم نموده باشید). در طی مدت زمان کوتاهی در یک روز ممکن است جلوه عکس شما از زمین تا آسمان تغییر نماید. به دو عکس زیر دقت نمایید:
طبق اطلاعات متادیتا این عکس در ساعت ۱۰:۳۰ صبح گرفته شده است.
این عکس از همان منظره ولی در ساعت ۸:۱۵ دقیقه گرفته شده است. این عکس با عکسی که حدود یک و نیم ساعت بعد گرفته شده است تفاوت زیادی دارد.
هرچند این عکسها تقریبا از یک منظره هستند، ولی با هم تفاوت زیادی دارند. د رتصویر اول خورشید بالاتر بوده و بر کل منظره نور فشانی نموده و سایه روشنهای زیادی را پدید آورده است. تصویر دوم که تقریبا یک و نیم ساعت جلوتر گرفته شده بخاطر پایین تر بودن ارتفاع خورشید دارای سایه های بلندتر و خشن تری است.
با دانستن و مقایسه این مطلب اگر عکاس بار دیگر به این منطقه سفر کند بر اساس اطلاعات و استنباطی که از این داده ها دارد می داند در چه ساعتی از روز بهتر است عکس بگیرد و برای این که عکسی با سایه های فراوان و منظره نمایان تر و یا با سایه های بلند و وسیع داشته باشد باید چکار کند.
اینها دو مثال کوچک از طریقه استفاده از اطلاعات EXIF هستند. دانستن سایر تنظیم ها نظیر فلاش، جبران نوری، تراز سفیدی و تنظیم های دیافراگم (برای عمق میدان) نیز برای دانستن رمز و راز عکسهایتان بسیار مفید می باشند.
سخن آخر
توصیه می کنم که کپی اصل عکسهای مهم تان را بصورت دست نخورده نگاهدارید. با این کار علاوه بر مدیریت درست فایلها می توان هنگام لزوم با مرور اطلاعات متادیتای عکسها به نتایج ارزشمند و تجربیات گرانبهایی دست یافت. توجه نمایید که معمولا با کوچکترین تغییر در عکسها توسط نرم افزارهای وبرایش تصویر، اطلاعات متادیتا در عکس ضبط شده از بین می رود. بنابر این مواظب باشید بعد از ویرایش تصاویر انها را روی عکس اصلی ضبط نکنید. برای جلوگیری از بروز این اشتباه حتما قبل از ویرایش تصاویر یک کپی از آنها را در جای جداگانه ای نگهداری کنید.
شاید بزودی دوربین های دارای GPS اطلاعات موقعیت مکانی عکسها را هم در بین اطلاعات EXIF ضبط نمایند. ولی تا آن زمان می توانید از همین اطلاعات که مشخصات عکستان را بیان می کند برای بهتر کردن عکسها و کسب تجربیات اززشمند در عکاسی استفاده نمایید.
