بابک امین‌تفرشی، عکاس طبیعت و آسمان‌شب، متولد ۱۳۵۷ در تهران، طراح و مدیر پروژه بین المللی جهان در شب (TWAN) و عضو شورای موسس انجمن منجمان بدون مرز است.
او فعالیتهای نجومی و عکاسی آسمان را از سال ۱۳۷۰ آغاز کرد و از سال ۱۳۷۵ همکار ماهنامه نجوم و چند سالی نیز سردبیر این نشریه بوده است.
موفقیت اخیر وی در کسب جایزه بنیاد لنارت نیلسون، بهانه ما برای گفت و گو با وی شد.
کمی درباره بنیاد لنارت نیلسون و فعالیت‌هایش توضیح دهید.
این بنیاد به نام لنارت نیلسون عکاس بزرگ سوئدی است که با تصاویر حیرت انگیزش از مراحل رشد جنین مشهور است.
اما جایزه سالانه بنیاد نیلسون درباره عکاسی علمی است و زمینه‌های مختلفی را شامل می‌شود. از عکاسی پزشکی گرفته تا محیط زیست، نجوم و مانند اینها. بیشتر منابع این جایزه را معتبرترین جایزه سالانه عکاسی علمی در جهان می‌دانند.
این بنیاد شورایی بینالمللی دارد که فعالیتهای علمی مختلف در عکاسی را که در طول چندین سال انجام می‌شود، پیگیری می‌کنند و نهایتا هر ساله از بین آنها انتخاب می‌کنند.
بنابراین جایزه شکل رقابتی ندارد و به عکس خاصی اهدا نمی‌شود بلکه به مجموعه فعالیتهای یک فرد به انتخاب اعضای شورا، تعلق می‌گیرد.
همانطور که در سال‌های گذشته هم این جایزه به فرانتس لنتینگ، عکاس حیات وحش و دیوید مالین عکاس آسمان با تلسکوپ‌های بزرگ اهدا شده بود.
جایزه چه زمانی اهدا می‌شود؟
یک ماه بعد از زمان اعلام، یعنی حدودا اواخر اکتبر در موزه نوبل در استکلهم، مراسم اهدای جایزه برگزار می‌شود. ارگان اصلی برگزار کننده این جایزه موسسه کارولینسکا در استکهلم است که مهمترین موسسه پزشکی در اروپا شناخته می‌شود و برگزار کننده جایزه پزشکی نوبل نیز هست.
امسال جایزه به دو نفر که در زمینه نجوم فعالیت می‌کنند اختصاص یافته، این موضوع علت خاصی دارد؟
اولین و مهمترین دلیل به نظر من، این است که امسال، سال جهانی نجوم است.
علت دیگر این است که هر دو پروژه توان (The World At Night) و هم عکسبرداری‌های فضا پیمای کاسینی امسال شکوفا شدند و توجه جهانی را به خود جلب کردند.
تصاویر منتشر شده از فضاپیما کاسینی چند مرحله فعالیت بود. مراحل اولیه بیشتر کاربرد علمی داشت اما در حال حاضر وارد فاز جدیدی شده و گروه خانم دکتر کارولین پورکو، با تلفیق برترین تکنیک‌های مطالعات سیاره‌ای و تحقیق علمی با اصول زیبایی شناختی، عکس‌های هنر گرایانه و حیرت انگیزی ارایه کرده است.
عکس‌های من هم، که بیشتر با پروژه جهان در شب معرفی شد، اکنون با گسترده‌تر شدن فعالیت این گروه و نمایش آن در کشورهای مختلف بیشتر دیده شده‌اند.
چه انگیزه‌ای باعث شد به تصویر کشیدن شگفتی‌های جهان و آسمان شب، را آغاز کنید و پیگرانه ادامه بدهید؟
از ابتدا در اوایل دهه ۱۳۷۰ که به همراه دوستم آقای «اوشین دانیلی ذکریان» که او هم امروز عضو گروه توآن است این کار را آغاز کردیم، انتقال پیام و مفهومی را در ذهن داشتیم و آن این است که آسمان وحدت دهنده طبیعت است و مردمی که زیر این سقف زندگی می‌کنند انگار همه اعضای یک خانواده‌اند. به همین جهت نمایشگاه‌های جهان در شب همه یک عنوان کلی «یک مردم، یک آسمان» را بر خود دارند.
هدف دیگر ارتباط دادن مردم با آسمان شب، آشنا کردن آنها با نجوم و نمایش زیبایی‌های حیرت‌انگیز آن بود.
کار جدید دیگری که انجام دادیم، نمایش میراث جهانی در نوری متفاوت در کنار شگفتی‌های آسمان شب بود و به این ترتیب نجوم که دریچه‌ای برای ورود به علم است، به فرهنگ پیوند زده شد.
آیا برای بیان پیامی که دارید، در عکس‌ها دخل و تصرف می‌کنید؟
خیر، این عکس‌ها تنها ثبت طبیعت با تکنیک‌های مختلف است. البته آنها عکس‌های صرفا علمی به شمار نمی‌آیند و دید هنری نیز در آنها بسیار مهم است. معمولا نمی‌توان داده‌ای برای کشف و تحقیقات علمی از آنها به دست آورد با وجود این جامعه علمی برای ترویج و آموزش نجوم به طور گسترده از آنها بهره می‌برند.
گویا کشورهای مختلفی نمایشگاه داشته‌اید، کی نمایشگاهی در ایران خواهید داشت؟
گروه توان تا کنون در بیست و پنج کشور نمایشگاه داشته‌اند. در ایران معمولا اتفاقات دیرتر رخ می‌دهد و هنوز کمتر ابراز تمایل شده یا اینکه به طور جدی درخواستی برای یک نمایشگاه بزرگ نشده است با وجود این در شرف برنامه‌ریزی برای نمایشگاه‌هایی در اهواز، زاهدان، زنجان و اصفهان هستیم. البته من خوشبینم و امیدوارم بعد از معرفی پروژه به واسطه این جایزه، علاقمندی ایجاد بشود و ما بتوانیم نمایشگاه‌های بزرگی هم در ایران برپا کنیم.
لطفا گروه توان را بیشتر معرفی کنید.
گروه جهان در شب (The World At Night) ، متشکل از بیش از چهل نفر است که در حدود ۳۰ کشور فعالاند. بعضی از اعضا منجمان شناخته شدهای هستند و بعضی دیگر عکاساند. سازمان دهنده اصلی فعالیتهای گروه، موسسه بینالمللی و غیرانتفاعی انجمن منجمان بدون مرز «AWB» است. توان همچنین زیر نظر سازمان یونسکو و انجمن بینالمللی نجوم یکی از پروژه‌های ویژه سال جهانی نجوم ۲۰۰۹ است اما فعالیت آن فقط محدود با این سال نیست.
فعالیت اصلی گروه بیشتر روی چه کاری متمرکز است؟
بیشتر تولید و ارایه است. ما به طور پیوسته تصاویری از مکان‌های مهم تاریخ و طبیعی که برخی میراث جهانی‌اند در شب تهیه می‌کنیم. برخی از آنها همراه با پدیده‌های نادر در آسمان‌اند مانند ظهور دنباله‌دارها، مقارنه‌ها یا ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی‌ها. همانطور که گفتم بعضی از اعضای گروه صرفا کار «فاین آرت» می‌کنند و بعضی دیگر، منجم هستند و تصاویر علم گرا ثبت می‌کنند.
در کنار اینها، برگزاری نمایشگاه و کارگاه‌های آموزشی عکاسی از آسمان شب، نمایش بر پرده بزرگ در برنامه‌های خاص و ارتباط با رسانه‌ها را داریم.
برنامه دیگر تولید کتاب و فیلم است که در مراحل اولیه است و تازه شروع شده. کار تولید فیلم احتمالا در سال ۲۰۱۰ انجام می‌شود. اما چاپ کتاب در هر کشور، با توجه به موضوع زبان، باید ناشر محلی داشته باشد بنابراین معلوم نیست در ایران در چه زمانی انجام شود.
تخصص شما در عکاسی، خیلی ویژه است، با توجه به اینکه جایی برای آموزش این گرایش عکاسی وجود ندارد، چطور به این حد از توانایی دست پیدا کردید؟
یک ویژگی خوب نجوم این است که آزمایشگاهی رایگان در اختیار بشریت قرار داده، در نتیجه از نوجوانی توانستم نجوم آماتوری را آغاز کنم. بعد از آن کم کم به نوشتن در این زمینه کشیده شدم و در کنارش عکاسی را آغاز کردم. اما در زمینه عکاسی همه چیز برای ما با آزمون و خطا پیش رفت. زمانی در سال‌های اول مثلا پنج حلقه فیلم من از چندین شب طاقت فرسای عکاسی سوخت و هیچ کس نبود که علت این موضوع را از او بپرسم و مجبور بودم خودم علت را پیدا کنم. اینگونه اتفاقات درس‌های خوبی به من داد تا کم کم ارتباطاتم با جامعه نجوم کشورهای دیگر گسترده شد و بیشتر برای رصد پدیده‌های مختلف سفر کردم و از عکاسان نجومی دیگر کشورها بسیار یاد گرفتم.
وقتی اسم عکاسی نجوم می‌آید، شب زنده‌داری و و مرارت فراوان برای ثبت یک تصویر را در ذهن مجسم می‌شود. واقعا این طور است؟
برای کسی که تفننی اقدام به عکاسی از نجوم کند، شاید این طور نباشد. اما اگر کسی بخواهد در این زمینه رشد کند، رنج و مرارت گریزناپذیر است. چون در شرایطی خاص انجام می‌شود و مساله مهم این است که باید در زمان مناسب، در مکان مناسب باشید. به علاوه تفاوت عکاسی در شب، مربوط به آسمانی پر از رنگ و نورهای تازه است، محیطی که ثبت تک تک فوتون‌ها اهمیت پیدا می کند. شخص ناچار است که آسمان و ستارگان را بشناسد و در کنار آن آلودگی نوری، امکانات عکاسی و موانع و محدودیت‌های آن را بداند.
در شب، با نورهای متفاوتی مواجه هستید، از جمله نور ماه و ستارگان، نور شهر و روستای مجاور و نورپردازی خودتان، برای اینکه بتوانید تصویری را که می‌خواهید ثبت کنید، به تجربه زیاد و آشنایی با آسمان شب نیاز دارید.
با وجود این باز همه چیز در کنترل شما نیست. مواجه شدن با جانوران وحشی، مشکل دوربین در سرمای شب، لرزش‌های کوچک در نوردهی‌های طولانی، آلودگی نوری، ابری شدن هوا از جمله مسایل غیر قابل پیش بینی‌اند و گاهی به واسطه این محدودیت‌ها فرصتی از دست می‌رود که به سبب ماهیت پدیده‌های آسمانی تا سال‌ها بعد تکرار نخواهد شد. بنابراین کار پر مرارتی است که دانش و شوق را همزمان می‌طلبد.
ممکن است مراحل ثبت عکس فوق را شرح دهید.
این عکس«شب مهتابی البرز» نام دارد واز دامنه دماوند در منطقه رینه آسمان بهمن‌ماه را بر فراز کوه‌های البرز نشان می‌دهد. در شبی صاف که دمای هوا تا حدود ۲۰- درجه کاهش یافته بود.
این تصویر ، با دوربین دیجیتال با حداکثر حساسیت و در مدت زمان سی ثانیه زیر نور ماه، ثبت شده است.
نورپردازی دره، با رد ماشین‌ها در جاده هراز است که انگار ماده مذاب در آن به جریان افتاده.
در افق آسمان نوری قوی می‌بینید که، نور تهران، از فاصله ۶۰ کیلومتری است.
در این عکس برای اینکه رنگ ستاره‌ها بهتر دیده شود، از فیلتر محو کننده استفاده شده. این تصویر، از میان ده‌ها عکسی انتخاب شده که طی آن شب با همین روش گرفته شده است.
نشانی‌های مرتبط:
سایت جهان در شب
سایت عکاسی بابک امین تفرشی و اشین ذکریان
سایت جایزه لنارت نیلسون
گزارشی از جایزه ۲۰۰۹ لنارت نیلسون
انجمن منجمان بدون مرز
ماهنامه نجوم
بسیار عالی بودوشگفت انگیز