رضا مسعودی نژاد– جولای ۲۰۰۴



این هفته آخرین بخش این سلسله بحث را در پیش داریم. امیدوارم از طولانی شدن این سری خسته نشده باشید. در این مجموعه ما به معرفی تمام لنزها و مکانیسم های لنزهای نیکون نپرداخته‌ایم و بهتر است بگوییم عموما به معرفی لنزها و مکانیسم‌های لنزهای سری AF پرداخته‌ایم. در این بخش به معرفی ASP ، DC و SCI و همین طور لنزهای PCمیپردازیم. و در انتها نیز در یک جدول تمام بحث‌ها، بطور خلاصه آمده است. پیشاپیش از طولانی شدن مطلب این هفته عذر میخواهم.

عدسی های ایسفیریکال (Aspherical) یا غیر کروی

همانطور که میدانید قوس عدسی ها ( محدب یا مقعر) در واقع قطاعی از یک کره هستند ، این نوع عدسی را به اصطلاح کروی یا سفریکال (Spherical) مینامند در مقابل عدسی‌هایی که دارای قوس یکنواخت نباشند غیر کروی ، چند قوسه، یا ایسفریکال (Aspherical)نامیده میشوند. در واقع سطح این عدسی بجای تک قوسی بودن چند قوسی است و لبه‌های عدسی دارای قوس متفاوتی هستند. این نوع عدسی‌ها برای جبران برخی انحرافات اپتیکی در عدسی‌های کروی طراحی شده‌اند.

در واقع عدسی های کروی دارای اختلال‌های متعددی هستند ولی مهمترین اختلالی که در اینجا مورد توجه است، عدم تمرکز نورهای موازی در کانون لنز می‌باشد. البته این با اختلالی که در مورد عدم متمرکزشدن طیف مختلف رنگها که در بخش های قبلی شرح دادیم متفاوت است. تصویر ۱ و ۲ به شما کمک میکنند تا عملکرد یک عدسی کروی را در متمرکز کردن نورهای موازی را با عملکرد یک عدسی غیر کروی مقایسه کنید.





تصویر ۱:عملکرد یک عدسی کروی، شعاعهای موازی نور در یک نقطه متمرکز نمیشوند در نتیجه یک نقطه به شکل یک هاله دیده میشود.





تصویر ۲: عملکرد یک عدسی غیر کروی، شعاعهای موازی نور در یک نقطه متمرکز شده در نتیجه یک نقطه به شکل نقطه ظاهر میشود.



لنزهایی که از این نوع عدسی استفاده میکنند کوچکتر، سبکتر و البته شفاف تر از لنزهای معمولی میباشند، چرا که طراحان میتوانند با تعداد کمتری المان اختلال‌های نوری را کنترل نمایند. اولین عدسی Aspherical عکاسی را شرکت نیکون در سال ۱۹۶۸ برای تولید لنز ۱۰ م م استفاده نمود. همین طور سریع ترین لنز ۲۸ م‌م در جهان با f/1.4 از این نوع عدسی استفاده می‌کند (تصویر ۳) چرا که اختلال‌های حاشیه عدسی به حداقل رسیده است. اصولا این نوع عدسی در لنزهای واید و یا لنزهای زوم که دارای دامنه واید هستند مورد استفاده قرار میگیرد. در حال حاضر تقریبا تمام شرکت های مشهور دارای لنزهایی با عدسی‌های Aspherical میباشند. در نام لنزهای نیکون (مثل همین AF 28 f/1.4D ( هیچ مخففی مجهز بودن لنز را به عدسی Aspherical نشان نمیدهد.





تصویر ۳: مقطع AF 28 f/1.4D . المان آبی رنگ یک عدسی Aspherical میباشد. قیمت لنز در بازار انگلستان £ ۱۷۰۰ می‌باشد



در حال حاضر شرکت نیکون از سه نوع عدسی Aspherical استفاده میکند. Precision-ground aspherical lens که تحت استاندارد‌های بسیار دقیق و با کیفیت بسیار بالا تولید میشوند، عدسی‌های پیوندی hybrid lenses، که با قالب زدن ترکیبات پلاستیکی خاص با شیشه تولید میشود و بالاخره، Moulded glass aspherical lenses که با قالب زدن شیشه‌های خاص اپتیکی بوسیله قالب‌های فلزی تولید میشوند. درباره روشهای تولید عدسی‌های غیر کروی توسط شرکت نیکون مقاله‌ای توسط آقای شهبازی در همین سایت منتشر شده است.



لنزهای دارای امکان کنترل دامنه تاری تصویر Defocus-image Control

مکانیسم DC روشی منحصربفردی است که در لنزهای مخصوص پرتره فقط توسط شرکت نیکون بکار برده میشود. در این نوع لنزها میتوان بوسیله رینگ مخصوصی، درجه انحراف کروی لنز را در پیش زمینه یا پس زمینه کنترل نمود (تصویر ۴). به زبان ساده میتوان دامنه تاری تصویر را در پیش زمینه یا پس زمینه کنترل نمود که میتواند در عکاسی پرتره مفید باشد. در حال حاضر فقط دو لنز نیکون با این توانایی در بازار وجود دارد که بطور طبیعی لنزهای تله مناسب پرتره میباشند. این دو لنز AF DC-Nikkor 105mm F/2 D و AF DC-Nikkor 135mm f/2D میباشند . این لنزها جز لنزهای گران محسوب میشوند و به ترتیب با قیمت ۹۰۰ پوند و ۱۱۰۰ پوند در انگلستان در دسترس هستند.



تصویر۴: AF DC-Nikkor 105mm F/2 D ، رینگ کنترل دامنه تاری تصویر



اجازه بدهید کمی در این مورد توضیح بیشتری را ارایه بدهیم. در واقع این تکنولوژی کمی سر به سر قواعد عمق میدان میگذارد. ما قبلا در مقدمه این سری در مورد عمق میدان توضیح مختصری داده بودیم. در ضمن مقاله مفصلی در باره عمق میدان نیز توسط آقای محمدیان روشن در همین سایت منتشر شده است. اما یک قاعده اصلی در مورد عمق میدان وجود دارد که به آن اشاره مشخص نشده است و آن قاعده ۳/۱ ، ۳/۲ ( یک سوم، دو سوم) است. همانطور که میدانید دامنه وضوح تصویر یا عمق میدان در جلو و در پشت موضوع توزیع میشود. توزیع این دامنه به شکل تقسیم آن به ۳/۱ دامنه وضوح در جلو سوژه و ۳/۲ در پشت آن است. طبیعی است که حوزه تار شدن تصویر در پیش و پس این دو لبه قرار دارد. در نتیجه اگر چه تار شدن پس زمینه یک پرتره بوسیله کم کردن عمق میدان جالب است ولی طبیعی است که این تاری همراه تار شدن پیش زمینه نیز خواهد بود و همین طور که گفتیم لبه حوزه تاری در جلو به سوژه نزدیک تر و مثلا گاهی باعث تار شدن نوک دماغ سوژه میشود. ما به طور طبیعی دامنه وضوح را با تغییر عمق میدان و بوسیله فاصله کانونی، فاصله تا سوژه و دیافراگم کنترل میکنیم. حال توسط این مکانیسم شما میتوانید دامنه تاری را با لنزهای DC بیشتر تحت کنترل در آوردید. بدین معنی که لبه دامنه تاری را در جلو تصویر یا پشت سوژه بدون تغییر عمق میدان جابجا کنید و تصویر در پیش زمینه یا در پس زمینه از حالت تاری مطلق به وضوح بیشتری دست یابند.



پوشش‌های منضم شده به عدسی Superior Integrated Coating


پوشش‌های چند لایه SIC در حال حاضر تمام لنزهای AF نیکون در بر میگرند. این پوشش‌ها باعث کاهش هاله‌ها و درخشش‌های ناشی از انعکاس نور در لنز بواسطه تابش مستقیم نور در لنز و همین طور بهبود تعادل در دامنه رنگی، بخصوص در لنزهای با تعداد زیاد عدسی( مثل لنزهای زوم) میشوند. این پوشش ها با دقت بالا برای هر عدسی و بر اساس نوع شیشه و لنزی که در آن بکار برده میشود محاسبه میشوند.



لنزهای با قابلیت اصلاح پرسپکتیو Perspective Correction

لنزهای PC اگر چه تقریبا توسط همه شرکتهای بزرگ ساخته میشوند ولی تعداد آنها اندک است. مباحث در مورد این لنزها بسیار مفصل است و ما در اینجا به تفضیل وارد آنها نمیشویم. به زبان ساده این لنزها بخشی از عملکرد فانوس یا کروکی در دوربین‌های قطع بزرگ را برای لنزهای دوربین‌های ۱۳۵ به ارمغان آورده اند.

 





تصویر ۵: لنز یک دوربین قطع بزرگ و کروکی آن



همانطور که از نام این لنزها بر می‌آید اصلی ترین عملکرد لنزهای PC اصلاح پرسپکتیو دفرمه شده ناشی از عمود نبودن محورلنز بر سطحی است که از آن عکاسی میکنیم. وقتی شما دوربین را به طور طبیعی در دست میگیرد منظر پیش روی شما دارای پرسپکتیو یک نقطه‌ای یا دو نقطه‌ای است. در هر دو نوع پرسپکتیو خطوط عمودی به شکل عمودی دیده میشوند. ولی اگر دوربین را بطور مایل در دست بگیرید مانند زمانی که میخواهید از یک ساختمان بلند عکاسی کنید خطوط عمودی نیز دارای نقطه گریز خواهند بود در نتیجه پرسپکتیو یک نقطه به دو نقطه‌ای و پرسپکتیو دو نقطه به سه نقطه‌ای تبدیل میشود. وقتی شما از یک لنز واید استفاده میکنید این حالت بیشتر خود را نشان میدهد.

عمود نبودن زاویه دید بر موضوع باعث تاثیر دیگری نیز میشود و آن زمانی است که به عکاسی مایل و با فاصله کم از شی یا موضوعی با طول زیاد می‌پردازیم . به طور طبیعی عمق میدان در این حالت تمام جسم یا موضوع را در بر نمیگیرد و بخشی از تصویر واضح نخواهد بود.

در هر دو مورد لنزهای PC میتوانند با اصلاح پرسپکتیو این مشکل را حل کنند. این عمل با جابجایی (شیفت) عمودی و چرخش افقی (تیلت) لنز و عمود شدن یا کاهش زاویه محور لنز نسبت به موضوع بدون تغییر زاویه دوربین به موضوع انجام میشود. به تصاویر۵، ۶، ۷ و ۸ توجه فرمایید.





تصویر ۵: تصویر سمت چپ با لنز PC Micro Nikkor 85mm f/2.8D در حالت عادی عکاسی شده و تصویر سمت راست با چرخاندن لنز عکاسی شده است .هر دو تصویر با یک دیافراگم ( و بدون تغییر عمق میدان) عکاسی شده‌اند با این حال تفاوت جدی در دامنه وضوح در دو تصویر وجود دارد.





تصویر ۶: جابجایی عمودی و افقی لنز PC





تصویر ۷: چرخش لنز





تصویر۸: انعطاف پذیری لنز PC Micro-Nikkor 85mm f/2.8D در جابجایی افقی و چرخش

اگر چه اصلاح پرسپکتیو میتواند تا حدودی بوسیله فتو شاپ یا نرم افزارهای مشابه کمابیش انجام شود ( البته نه کاملا ) اما طبیعی است که بخشی ازعملکرد این لنزها را که در تصویر ۵ دیدیم قابل انجام بوسیله نرم افزار نیست.

خلاصه مطالب گذشته:
در پایان در جدول زیر مجموعه مطالب گذشته به طور اختصار معرفی شده‌اند. نشانه‌هایی که به رنگ مشکی هستند به طور مخفف در نام لنزها دیده میشوند ولی علایم رنگی معرف مکانیسم هایی هستند که در نام لنز معرفی نمی‌شوند. ولی در کاتوگ‌های فنی تمام این مشخصات در مورد هر لنز ارایه شده‌اند. توجه داشته باشید که برخی از این ویژگیها منحصر به شرکت نیکون نیستند. بطور مثال لنزهای سری S که دارای موتور اولتراسونیک هستند دارای معادلی با پسوند USM در لنزهای کانن هستند. همچنین لنزهای VR دارای معادلی در شرکت کانن هستند که با مخففIS (Image Stabilization ) معرفی میشوند. اگر چه ممکن است که لزوما عملکردی کاملا مشابه نداشته باشند. در مورد لنزهای نیکون آقای شهبازی چند مطلب در همین سایت منتشر کرده‌اند و به تفضیل آنها را توضیح داده‌اند.

 
























































































علامت اختصاری

توضیح

مخفف در نام لنز

نام کامل



کنترل محدوده تاری تصویر مستقل از تغییر عمق میدان. مخصوص لنزهای پرتره.

DC

Defocus-image Control


لنزهای مخصوص دوریبن های SLR دیجیتال با دایره تصویر کوچکتر. بطور خاص در محدوده لنزهای واید به بازار آمده اند.

DX

DX Format


کاهش اثرات لرزش دوربین معادل سه استپ سرعت سریعتر

VR

Vibration Reduction


اصلاح پرسپکتیو بوسیله چرخش و جایجایی افقی و عمودی لنز نسبت به بدنه دوربین

PC

Perspective Correction


انتفال داده‌های فاصله تا موضوع از لنز به بدنه جهت استفاده از روشهای پیشرفته اندازه گیری سه بعدی و استفاده در عملکرد های پیشرفته فلاش

D

Distance information


عدسی های با ضریب شکست بسیار کم. کاهش تجزیه رنگ و افزایش کنتراست تصویر حتی در دیافراگم‌های باز که در لنزهای واید بکار برده میشود.

ED

Extra-low Dispersion



مشابه لنزهای D ولی فاقد رینگ دیافراگم بروی لنز. کنترل دیلفراگم از طریق بدنه انجام میشود.

G

G-type Nikkors


عمل فوکوس بدون تغییر طول لنز و فقط با حرکت داخلی عدسی‌ها انجام میشود.

IF

Internal Focusing


لنزهای مجهز به موتور اولتراسونیک که باعث میشوند عمل فوکوس با سرعت و دقت بیشتر و نیز با صدای کمتر انجام شود.

SWM

Silent Wave Motor


عدسی های غیر کروی باعث شفافیت بیشتر بوسیله رفع اختلال عدم تمرکز نورها عبور کرده از بخشهای مختلف عدسی در یک نقطه میشوند. این عدسیها در لنزهای تله بکار برده میشود

ASP

Aspherical lens elements


حرکت مستفل گروهای مختلف عدسی‌ها در لنز در حین عمل فوکوس برای افزایش دامنه فوکوس بهبود عمل فوکوس بخصوص در فاصله نزدیک در لنزهای واید و فیش آی

CRC

Close-Range Correction system




نوع خاصی از لنزهای IF که برای عمل فوکوس فقط عدسی های عقبی حرکت میکنند. بدان جهت که این گروه از عدسی ها اصولا سبک‌تر و کوچک تر هستند، عمل فوکوس سریعتر و نرم تر انجام میشود.

RF

Rear Focusing




پوشش‌های منضم شده بروی عدسی ها که باعث کاهش هاله و درخشش‌های ناشی از انعکاس نور در لنز بواسطه تابش مستقیم نور در لنز میشوند. این نوع پوشش در حال حاضر تمام لنزهای AF در بر میگیرد.

SIC

Superior Integrated Coating



در پایان این سری از حوصله شما سپاسگذاری میکنم. در هفته آینده مطلبی به عنوان موخره بر این بحث خواهیم داشت. که به طور عمومی به انتخاب لنز مناسب خواهد پرداخت و همانند مقدمه این مجموعه ارتباط مستفیمی با لنزهای نیکون ندارد.

شادمان و پیروز باشید- رضا



منابع




http://www.nikon-image.com/eng/LensGuide/opt_tech2.html


http://www.maxwell.com.au/photo/nikon/nikkor/nomenclature

http://www.naturfotograf.com/85ts_review.html

http://www.nikonians.org/html/resources/nikon_articles/nikkor/special_purpose/85_PC/85mm_pc_3.html


http://nikoneurope-en.custhelp.com/cgi-bin/nikoneurope_en.cfg/php/enduser/std_alp.php


www.jessops.co.uk

در آدرس پایین بوشور فنی لنزهای نیکون را با فرمت PDF خواهید یافت . اما متاسفانه بورشور مربوط به سال گذشته است و لنزهای DX در آن معرفی نشده‌اند


http://www.nikon.co.uk/customer_services/brochure_request/pdfs/lenses.pdf