کامپیوتر جزء اساسی و مهمی در تصویر برداری دیجیتال است و عکاسی دیجیتال بدون کامپیوتر مفهومی‌ ندارد. از سوی دیگر تصویربرداری دیجیتال، نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قابل ملاحظه‌ای را طلب می‌کند، چرا که با پردازش حجم زیادی از اطلاعات همراه است: یک دوربین دیجیتال SLR شش مگاپیکسلی، تصاویری با حجم ۱۸ مگابایت تولید می‌کند و اگر با فرمت RAW تصاویر تهیه شوند، حجم تصاویر ۱۶ بیتی حاصله به ۳۶ مگابایت می‌رسد. اسکن کردن فیلمهای ۳۵ میلیمتری با دقت ۴۸۰۰ dpi بصورت ۸ بیتی، فایلهایی با حجم ۵۵ مگابایت و بصورت ۱۶ بیتی، فایلهایی با حجم ۱۱۰ مگابایت تولید می‌کند. در دنیای مدیوم فرمت، کار باز هم مشکلتر می‌شود: اسکن نگاتیوهای ۶X4.5 با دقت ۴۸۰۰dpi و بصورت ۱۶ بیتی، باعث تولید تصاویر ۴۰۰ مگابایتی! خواهد شد. وقتی این حجم اطلاعاتی وارد برنامه های پردازش تصویر شود، میزان اطلاعات پردازشی، افزایش بیشتری نیز می‌یابد چرا که گاه نیاز به پردازش چندین لایه مختلف وجود دارد. این فایلهای حجیم علاوه بر نیاز به سرعت پردازش و نیز انتقال، به فضاهای مناسب برای ذخیره نیز نیاز دارند. در هنگام کار با فایلهای بزرگ، کمترین عدم بهینه بودن سخت افزار و نرم افزار، خود را بصورت جدی به رخ خواهد کشید.

تصمیم داریم در سلسله مقالاتی (که الزاما در پی هم نخواهند بود)، به بحث و بررسی درباره انتخاب سخت افزار و نرم افزار و نیز بهینه سازی آنها برای تصویر برداری دیجیتال بپردازیم. در مورد اجزاء مختلف سخت‌افزاری (شامل فرم کامپیوتر، پردازنده، حافظه، هارددیسک، مانیتور و کارت گرافیکی، اینترفیسها و انواع آنها و کارتخوانها) مطالبی را مرور خواهیم کرد و در این زمینه حتما دو اصل به‌روز بودن مباحث سخت‌افزاری و نیز موجود بودن آنها در بازار ایران را مد نظر داریم. سپس در مورد بهینه‌سازی نرم‌افزاری (شامل تنظیمات لازم در سیستم عامل ویندوز ایکس‌پی و نیز فتوشاپ) مباحثی خواهیم داشت.
کاربرد این مباحث فقط به عکاسان دیجیتال محدود نمی‌شود بلکه برای تمام کسانی که با کامپیوتر و گرافیک کامپیوتری سروکار دارند و نیز کاربرانی که می‌خواهند قبل از تهیه سخت‌افزار اطلاعاتی را کسب کنند، مفید خواهد بود.


۱- انتخاب فرم کامپیوتر: Desktop یا Laptop
با تولید و عرضه لپ‌تاپهای امروزی که نسبت به اسلاف خود سرعت بیشتر، مصرف باتری کمتر و قیمت ارزانتری دارند، باید کاربرد آنها را در تصویربرداری دیجیتال نیز در نظر بگیریم. با عرضه پردازنده Centrino معادله قدیمی (سرعت بیشتر= مصرف باتری بیشتر) دیگر کاربردی ندارد. پردازنده های قدرتمند سنترینو نه تنها قدرت پردازش بسیار بالایی دارند بلکه مصرف باتری آنها تقریبا نصف پنتیوم های معادل است. علاوه بر آن، وجود استاندارد بیسیم WiFi این کامپیوترها را بسیار ارزشمند کرده است. شرکت AMD نیز برای لپ‌تاپها پردازنده Mobile AMD Athlon XP-M راعرضه کرده است که یک پردازنده قوی با قیمت مناسب محسوب میشود. همچنین پردازنده Mobile AMD Athlon 64 نیز اولین پردازنده ۶۴ بیتی برای لپ‌تاپها می‌باشد.
عموما لپ‌تاپها نسبت به کامپیوترهای رومیزی، از لحاظ کارآیی، گسترش و قابلیت به روز کردن قطعات، محدودیت دارند. اما این موضوع بدین معنا نیست که لپ‌تاپ برای تصویربرداری دیجیتال کاربردی ندارد. کامپیوترهای رومیزی براحتی از طریق اسلاتهای موجود امکان اضافه کردن کارتهای سخت افزاری جدید را دارند. در مورد لپ‌تاپها اینکار فقط از طریق پورتهای موجود و یا اسلات PC CARD امکان دارد. از طرف دیگر میزان حافظه و ظرفیت هارد دیسکهای آنان نیز نسبت به کامپیوترهای رومیزی کمتر است. نمایشگر LCD لپ‌تاپها نیز محدودیتهای خاص خود را دارد: LCD هایی که از لحاظ کیفیت بتوانند با مانیتورهای CRT کامپیوترها رقابت کنند، کمیاب و گران هستند. عموما محدودیت زاویه دید در لپ‌تاپها باعث تغییراتی در ظاهر و تون رنگهای عکس دیجیتال ایجاد می‌کند . همچنین پایین بودن کنتراست آنها باعث اختلال دامنه تونال رنگها می‌شود. میزان Gamut نمایشگرهای لپ‌تاپ کمتر است و نیز میزان روشنایی آنها بسته به اینکه از باتری استفاده کنند یا برق، متفاوت خواهد بود.
با تمام این مشکلات، لپ‌تاپها فواید غیر قابل انکاری در زمینه عکاسی دیجیتال دارند. امکان انتقال سریع عکسها از دوربین و مرور آنها بصورت اندازه کامل در محل عکاسی، که گاه می‌تواند در دل طبیعت باشد، یک مزیت مهم و غیر قابل وصف برای لپ‌تاپ بشمار می‌آید. امکان انجام اصلاحات اولیه روی عکسها و نیز امکان تهیه کپی روی CD یا DVD برای آرشیو، از دیگر فواید لپ‌تاپها می‌باشند.
به طور خلاصه می‌توان گفت که لپ‌تاپ نمی‌تواند بعنوان جانشین کامپیوتر رومیزی جهت تصویربرداری دیجیتال بشمار آید. اما در روند کاری عکاسی دیجیتال، می‌تواند نقش مهم و گاه بسیار ارزشمندی ایفا کند.

۲- حافظه
حافظه RAM در تصویربرداری دیجیتال ارزش بسیار دارد چرا که در این حیطه، پردازش اطلاعات در حجمهای زیاد صورت میگیرد. در حقیقت از لحاظ صرفه‌جویی در هزینه، موثرترین راه افزایش کارآیی یک سیستم برای تصویربرداری دیجیتال، افزایش مقدار حافظه RAM آن است.

چه مقدار RAM ؟
بر طبق یک قانون در تصویربرداری دیجیتال، میزان حداقل RAM مورد نیاز، معادل ۱۰ برابر اندازه فایلهای تصویری است که فرد معمولا با آنها سروکار دارد. مثلا برای فردی که با فایلهای ۲۰-۳۰ مگابایتی کار می‌کند، حدود ۲۵۶ مگابایت وبرای فردی که با فایلهای حاصله از اسکن فیلمهای ۳۵ میلیمتری با کیفیت ۴۸۰۰DPI کار می‌کند، حدود ۵۱۲ مگابایت و در مورد اسکن‌های مدیوم فرمت، حدود یک گیگابایت RAM نیاز است. این میزان حافظه مشخص کننده حداقل نیاز است. بدین معنا که حافظه کمتر از این میزان، کارآیی سیستم را بشدت کاهش خواهد داد. اما در عمل در هنگام تهیه حافظه، بهتر است حافظه بیشتری از این میزان حداقل تهیه شود.

چه نوع RAM ؟
نوع حافظه RAM نیز تاثیر بسزایی در کارآیی سیستم خواهد داشت. در حال حاضر بهترین انتخاب DDR2 SDRAM است. این نوع حافظه بعلت هماهنگیهایی که با سرعت ساعت پردازنده دارد، نسبت به بقیه انواع، سرعت بیشتری خواهد داشت. علاوه بر نوع RAM ، سرعت BUS آن نیز بسیار مهم است. برای بهترین کارآیی بهتر است از بیشترین سرعت BUS موجود استفاده شود (مثلا ۴۰۰ یا بیشتر). نکته مهم در انتخاب RAM آنست که پشتیبانی برداصلی کامپیوتر از سرعت BUS حافظه میتواند یکی از معیارهای انتخاب برد اصلی باشد و بهتر است در هنگام تهیه برداصلی به این موضوع توجه ویژه‌ای مبذول شود.

۳- هارد دیسک
بسیاری از کاربران، هارددیسک را فقط جایی برای ذخیره اطلاعات می‌دانند. اما در واقع هارددیسک یکی از مهمترین شاخصهای تعیین کننده کارآیی کلی سیستم می‌باشد. علاوه بر ذخیره‌سازی، سرعت اجرای نرم‌افزارها، حافظه مجازی سیستم عامل، Scratch disk در برنامه فتوشاپ(در اینمورد در قسمتهای آتی مطالبی خواهیم داشت) وسرعت باز و بسته نمودن فایلها، از مواردی هستند که به طور مستقیم با هارددیسک درارتباط می‌باشند.

چه مقدار هارددیسک؟
در زمینه تصویربرداری دیجیتال، هرچه مقدار ظرفیت هارددیسک بیشتر باشد، بهتر است. و این میزان در هر زمان با توجه به قیمت و در دسترس بودن آن فرق می‌کند.
همچنین می‌توان از بیش از یک هارد دیسک در سیستم استفاده نمود و یکی را مثلا فقط به ذخیره سازی های دراز مدت اختصاص داد.

رابط هارددیسک
رابط هارددیسک به بورد اصلی یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده سرعت آن است. رابطهای IDE ATA100 ، IDE ATA133 ، Serial ATA و SCSI از جمله رابطهای هارددیسکها می‌باشند.
زمانی SCSI برای هارددرایو های پرسرعت یک استاندارد طلایی محسوب می‌شد. امروزه بهبود کارآیی سایر رابطها به حدی رسیده است که گاه این استاندارد طلایی را به چالش کشیده‌اند. Serial ATA رابط سریع و با کارآیی بالایی است که امروزه می‌تواند جایگزینی برای SCSI محسوب شود. از سوی دیگر مدیریت راحتتر SATA نسبت به SCSI آنرا برای کاربردهای شخصی مناسب تر نموده است. البته هنوز برای کامپیوترهای Server و workstation ، SCSI انتخاب بهتری محسوب میشود.
همانند RAM ، برای هارددیسکهای Serial ATA نیز پشتیبانی بورداصلی لازم است و بایستی در هنگام خرید برد اصلی به آن توجه کرد. هر چند مادربردهای سازگار با SATA و نیز هاردهای SATA گرانتر هستند اما کارآیی و سرعت بالای آنها برای کاربردهای تصویربرداری دیجیتال بسیار جذاب و غیرقابل چشم‌پوشی است.

مشخصات هارددیسک
مشخصات هارددیسک از جمله معیارهای مهم انتخاب محسوب می‌شود. یکی از این مشخصات سرعت چرخش آن است که به واحد RPM اندازه گیری می‌شود. هر چه سرعت چرخش بیشتر باشد، سرعت هارددیسک نیز بالاتر خواهد بود. مقادیر معمول سرعت چرخش فعلی ۵۴۰۰ ، ۷۲۰۰ و ۱۰۰۰۰ دور در ثانیه است و اخیرا نیز سرعتهای ۱۵۰۰۰ دور در ثانیه نیز عرضه شده‌اند. سرعت مناسب فعلی برای کاربردهای تصویربرداری دیجیتال، ۷۲۰۰ یا بالاتر می‌باشد
معیار دیگر زمان جستجو یا Seek Time است. این معیار مشخص کننده زمانی است که هد، در موقعیت مناسب برای خواندن اطلاعات قرار می‌گیرد. به طور معمول زمان کمتر از ۱۰ میلی ثانیه مقدار خوبی محسوب می‌شود. مهمترین معیار کارآیی هارددرایو، سرعت کلی خواندن یا نوشتن اطلاعات است. اکثر درایوهای فعلی سرعتی معادل ۱۵۰MB در ثانیه دارند و هرچه از این مقدار بیشتر باشد، کارایی کلی نیز افزایش بیشتری خواهد یافت.

هاردیسکهای خارجی
هارددیسکهای خارجی که مانند مودمهای خارجی در بیرون کامپیوتر قرار می‌گیرند، برای تصویربرداری دیجیتال دارای مزایای خاصی هستند. انتقال تصاویر بسیار بزرگ به محل دیگر ( مثلا برای چاپ)، ذخیره سازی و تهیه نسخه پشتیبان از جمله موارد استفاده این هاردیسکها هستند. در گذشته کارآیی کلی این هارددیسکها نسبت به هارددیسکهای داخلی کمتر بود، اما امروزه با استفاده از پورت سریع FireWire800 (در اینمورد در قسمتهای آتی مطالبی خواهیم داشت) سرعت این هارددیسکها نیز بسیار بهبود پیدا کرده است.

سیستم فایلی
هارددیسکها قبل از استفاده، بایستی طبق یک سیستم فایلی فرمت شوند. سیستمهای فایلی موجود شامل FAT16 ، FAT32 و NTFS هستند. سیستم فایلی پیشنهادی برای کاربردهای تصویربرداری دیجیتال، NTFS است. مهمترین مزیت سیستم فایلی NTFS‌ پشتیبانی آن از درایوهای بسیار بزرگ هارد دیسک است که این مزیت شاید مهمترین عاملی باشد که در اکثر اوقات باعث می‌شود کاربران به سمت استفاده از این سیستم فایلی گرایش داشته باشند. مزیت مهم دیگر آن، استفاده بهینه از کلاسترهای هارددیسک است و بعبارت بهتر، در این سیستم فضای هدر رفته کمتری در هارددیسک وجود خواهد داشت. در این سیستم جدید سکتورهای آسیب دیده (Bad Sector) هارددیسک، به طور خودکار شناسایی شده و از نوشتن اطلاعات در آن مناطق پیشگیری می‌شود. همچنین با مشخصات عالی امنیتی آن می‌توان (بخصوص در مواردی که یک کامپیوتر مورد استفاده چند نفر است و نیز در شبکه ها)، از دسترسیهای غیر مجاز به فایلها جلوگیری کرد.

این بحث ادامه دارد…