891215_2.jpg

موزه و نمایشگاه «عکسخانه شهر» با همکاری «انسان‌شناسی و فرهنگ»،  پنج شنبه دوازدهم اسفند ۸۹، به بهانه نمایشگاه «ایران از منظر کارت پستال‌های تاریخی» از مجموعه خصوصی مهرداد اسکویی، نشست تخصصی پیرامون این حوزه تحقیقی برگزار نمود.
در این نشست دکتر ناصر فکوهی (استاد دانشگاه و مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ)، دکتر شهرام امینیان (پژوهشگر و محقق تاریخ)، مهرداد اسکویی (عکاس و مستند ساز) و مژگان طریقی (مدیر موزه عکسخانه شهر) هر یک از منظری خاص به صحبت درباره کارت پستال‌های تاریخی پرداختند.
ناصر فکوهی کارت پستال‌ها را از زمان شروع شکل گیری آن‌ها، یعنی انقلاب صنعتی تا عصر حاضر و انقلاب اطلاعاتی، با توجه به دو محور خودمداری و بیگانه گرایی مورد بررسی و تدقیق قرار داد. او ابتدا با تعریف خودمداری و بیگانه گرایی در انسان‌شناسی، کارت پستال‌ها را به عنوان یک وسیله ارتباطی محض به یک بازنمود و بازنمایی مفهومی تبدیل شود و خودمداری و بیگانه گرایی به شکل بارزی خود را در سیستم کارت پستال نشان می‌دهد، معرفی نمود. دکتر فکوهی اذعان داشت که موقعیت مکانی بازدید از این کارت پستال‌های صد ساله ایران دیدگاه‌های مختلف و تفاسیر متفاوتی به لحاظ معنا‌شناسانه و سمبولیک از آن را به دست می‌دهد. سیستم‌های نشانه‌شناسی، معنایی، ارتباط مجازی و… در حال تغییر دادن شکل اصلی ارتباط انسان‌ها هستند و از این پس روابط انسان‌ها بیشتر از آنکه فیزیکی باشد، غیرمادی-مجازی و الکترونیکی- است که از طریق روابط نشانه‌ای و تبدیل آن به رابطه اصلی میان انسان‌ها جایگزین روابط حسی و تجربی می‌شود.
شهرام امینیان به کارت پستال‌ها به عنوان یک رسانه تصویری و جنبه‌های قابل تأمل و استفاده از آن‌ها به بحث پرداخت. وی ابتدا با دسته بندی مضامین گوناگون کارت پستال‌ها، آن‌ها را به لحاظ ۱. بیان احساسات، طرز تفکر، شیوه پندار و… به دور از ترس از سانسور، ۲. اشاره به مسائل خاص آن دوران مثل وبا، قحطی، گرانی، طاعون، انقلاب‌ها و… که زمینه خاصی برای تحقیق و بررسی را فراهم می‌کنند.، ۳. نوع تمبر‌ها و مُهرهایی که بر روی کارت پستال‌ها خورده‌اند بیانگر سیاست‌های مالی و واحد پولی کارت پستال‌هاست، ۴. رقابت کارت پستال با سینما و تلویزیون و سایر رسانه‌ها. با توجه به قدمت دیرینه کارت پستال، کاربرد راحت و ساده آن، امکان دسترسی آسان به کارت پستال نسبت به سایر رسانه‌ها، و… ارزشمند خواند و بر لزوم بررسی روشمند و استاندارد کارت پستال‌ها تأکید نمود.
مهرداد اسکویی تاریخچه‌ای کوتاه از کارت پستال در جهان و خاصه ایران را بیان کرد. او هدف از گردآوری کارت پستال‌های تاریخی ایران، طبقه بندی، نمایش و انتشار آن‌ها، استفاده از داده‌های تاریخی و فرهنگی ارزشمند موجود در آن‌ها و غنی ساختن آرشیو تصویری تاریخ ایران عنوان کرده و اظهار امیدواری کرد تا با جمع آوری مجموعه‌ای از کارت پستال‌ها و عکس‌های تاریخی ایران و داده‌های موجود در آن‌ها، مضامین مختلفی را بتوان بررسی نمود. او با بیان مختصری از تاریخچه کارت پستال‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها، نمایش‌های باشکوه از موقعیت‌های مهم، کمدی، تراژدی، فضای افسون کننده کشتی‌ها، ماشین‌های پرنده، وقایع ورزشی و… که به عنوان وقایع تصویری ثبت می‌شدند، مکان‌های دوردست، بنا‌ها و مناظر مناطقی که مردم به صورت عادی قادر به دیدن آن‌ها نبودند را عمده مضامین کارت پستال‌های تاریخی ایران برشمرد.. در سال ۱۹۸۳، نخستین سفارش از ایران برای تولید تمبر پستی ارائه شد و تأیید مظفرالدین شاه قاجار، گواهی بر این مدعی است. ورود عکاسان و عکاسی مستند به ایران، ثبت تصاویری از زندگی اقوام و خوانش زندگی ایرانیان، جاذبه‌ها، پوشش، ظواهر، فلک کردن، نوع مسکن، نحوه امرار معاش، معرفی مشاغل ایرانیان و… از جمله موضوعات و مضامین اولین کارت پستال‌هایی هستند که درباره ایران ثبت شدند.
مژگان طریقی پس از معرفی مختصری از موزه و نمایشگاه عکسخانه شهر و اهداف آن، به صحبت پیرامون کارت پستال‌های قاجار در ایران پرداخت. او بیان این نکته که با اختراع عکاسی و تسریع پیشرفت آن، راهی برای دستیابی به اطلاعات بیشتر باز شد، ارزش فنی چاپ کارت پستال‌ها، در برگزیده شدن آن‌ها به عنوان یکی از بهترین راه‌ها برای آگاهی بخشی به جامعه و عموم مردم دانست. وی بررسی کارت پستال‌های باقی مانده از دوران قاجار، رسالت تاریخی آن‌ها (رجال سیاسی، روحانیت، انقلابات و…) را مشهود خواند و گفت: تا پیش از زمان قاجار، کارت پستال تنها به عنوان یک امر تزئینی استفاده می‌شده که هم وابسته و هم نمایانگر شرایط اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی دوران خود بوده‌اند.