آگوست زاندر. سلف‌پرتره، ۱۹۲۵

می‌دانیم که انسان‌ها با نور و هوا، با صفات موروثی‌شان، و با اعمال‌شان شکل می‌گیرند. از ظاهر فرد می‌توانیم بگوییم که چه‌کار می‌کند یا چه‌کار نمی‌کند؛ می‌توانیم از چهره‌اش بخوانیم که خوشحال است یا غمگین، چرا که زندگی به‌شکل اجتناب‌ناپذیری اثرش را بر آنها باقی می‌گذارد.

آگوست زاندر

آگوست زاندر (August Sander) (1876 – ۱۹۶۴) از شناخته‌شده‌ترین عکاسان مستند تاریخ عکاسی و یکی از مشهورترین پرتره‌پردازان آلمان در نیمه‌ی اول قرن بیستم است. او را بیشتر با پرتره‌های سرراستش از مردم جامعه‌ی آلمان در دوران پیش از جنگ جهانی اول و حد فاصل دو جنگ جهانی در پروژه‌ی بزرگ «انسان‌های قرن بیستم» می‌شناسند، از نخستین پروژه‌های مستندی که یک فرهنگ را از طریق عکاسی به تصویر می‌کشد.

آگوست زاندر. کشاورزان جوان، 1914
آگوست زاندر. کشاورزان جوان، ۱۹۱۴

زاندر در سال ۱۸۷۶ در شهر هِردُف آلمان در خانواده‌ای کارگری متولد شد. نخستین دوربینش را در شانزده سالگی از عمویش گرفت و با برپایی تاریکخانه‌ای، عکاسی را به‌صورت خودآموز یاد گرفت. او در دوران خدمت در ارتش آلمان دستیار یک استودیو عکاسی بود. پس از خدمت، در سال ۱۹۰۴ استودیو خودش را در لینز اتریش دایر کرد و سپس در سال ۱۹۰۹ به حومه شهر کلن آلمان رفت. او در آنجا کشاورزان روستایی پیرامونش را عکاسی می‌کرد. حدود سه سال بعد، زاندر استودیو شهری‌اش را ترک کرد و با دوربین ویوکمرا و دوچرخه راهی جاده شد تا از سوژه‌هایی که با آنها مواجه می‌شود عکاسی کند. و این سرآغازی بود بر پروژه‌ی بزرگ او با عنوان «انسان‌های قرن بیستم» (Menschen des 20. Jahrhunderts).

آگوست زاندر. آجرکار، 1928
آگوست زاندر. آجرکار، ۱۹۲۸
نشریه تایم این عکس را به‌عنوان یکی از صد عکس برتر تمام دوران‌ها انتخاب کرده و درباره‌ی آن نوشته است: «اگر چه کار این کارگر محنت و زحمت را به ذهن متبادر می‌کند، اما او مغرور ایستاده. در این کادربندی کلاسیک، خطوط آجرها خطوط روی جلیقه‌ی این آجرکار را پژواک می‌دهند و بر احترام و وقار این سوژه می‌افزایند. این احترام و وقار برای ملتی که هنوز از تحقیر شکست در جنگ جهانی اول در قهقرا بوده، چیز کوچکی نیست.»

زاندر در پروژه «انسان‌های قرن بیستم» مردم از پیشه‌ها و طبقات مختلف در ناحیه وِستِروالد در حوالی شهر کُلن را مستند کرده است، از جمله کشاورزان، کارگران، کارمندان، تاجران، صنعت‌گران، هنرمندان، دانش‌آموزان، کودکان، والدین، سربازان، پزشکان، متفکران، ورزشکاران، نابینایان، کولی‌ها، تکدی‌گران و بیکاران.

او دوربین قطع بزرگش را در نقطه‌ای هم‌سطح با سوژه تنظیم می‌کرد و سوژه‌ها معمولاً کمتر احساسی از خود نشان می‌دادند. گرد زاندر (Gerd Sander) نوه‌ی او درباره‌ی شیوه‌ی کاری‌اش چنین گفته است: «او قبل از گرفتن عکس، سعی می‌کرد سوژه‌اش را بشناسد. با آنها حرف می‌زد تا احساس راحتی کنند و از آنها سؤال‌هایی می‌پرسید تا بیشتر درباره‌ی آنها بداند. سوژه‌ها در عکس‌های پدربزرگم به نقطه‌ی کانونیِ اندیشورزانه‌ای می‌نگرند که رابطه‌ی مستقیمی میان سوژه و عکاس شکل می‌دهد.»

آگوست زاندر. شیرینی‌پز، 1928
آگوست زاندر. شیرینی‌پز، ۱۹۲۸

آگوست زاندر. معدنچی معلول، 1927 – 1928
آگوست زاندر. معدنچی معلول، ۱۹۲۷ – ۱۹۲۸

زاندر بر آن بود که پروژه‌ی بلندپروازانه‌ی «انسان‌های قرن بیستم» را در قالب مجموعه‌ای از کتاب‌ها منتشر کند، اما تنها نخستین جلد آنها و اولین کتاب زاندر با عنوان چهره زمان ما (Antlitz der Zeit) در سال ۱۹۲۹ منتشر شد. این کتاب حاوی ۶۰ پرتره از مجموعه‌ی «انسان‌های قرن بیستم» است که دسته‌بندی اجتماعی جامعه‌ی آلمان در دهه‌ ۱۹۲۰ را به نمایش می‌گذارد. در اوایل دهه‌ی ۱۹۳۰، زاندر به‌عنوان کارشناس عکاسی در آلمان به شخصیت شناخته‌شده‌ای تبدیل شده بود. اما با به‌قدرت رسیدن هیتلر در آن سال‌ها، او مجبور شد که روند توسعه‌ی پروژه‌ی بزرگش را متوقف کند چرا که از یک سو، پسر زاندر از اعضاء حزب کمونیست بود و همین موجب بدبینی مقامات حزب نازی نسبت به کار او شده بود، و از سوی دیگر، افراد تصویرشده در عکس‌های زاندر با ایده‌آل‌های نژاد «آریایی» در نظر نازی‌ها همسو نبودند. نازی‌ها کتاب‌های زاندر را توقیف، عکس‌هایش را معدوم و نگاتیوهایش را مصادره کردند (خوشبختانه زاندر موفق شد تعداد قابل توجهی از این نگاتیوها را نجات دهد و آنها را دوباره چاپ کند، تصاویری که اکنون می‌توانیم به تماشای بسیاری از آنها بنشینیم).

آگوست زاندر. استاد سقف‌ساز، 1930
آگوست زاندر. استاد سقف‌ساز، ۱۹۳۰

آگوست زاندر. کودکی از خانواده طبقه متوسط، حوالی 1925
آگوست زاندر. کودکی از خانواده طبقه متوسط، حوالی ۱۹۲۵

یولیان زاندر (Julian Sander) مالک گالری فروز و از نوادگان آگوست زاندر درباره‌ی او چنین گفته است:

«آگوست زاندر، به‌شکلی مؤثر، نخستین هنرمند کانسپچوال (مفهومی یا ایده‌محور) بود. او عکاسی را در قالب رسانه‌ی مستند فهمید. اما از همان آغاز، از مستندنگاری صرف پا را فراتر گذاشت. او در پروژه‌ی «انسان‌های قرن بیستم» یک بدنه‌ی کاری چندوجهی ساخته که نوعی گونه‌شناسی از فرهنگ آلمان در دهه‌های آغازین قرن بیستم را شکل می‌دهد. او از همان آغاز آن را به این شیوه درک کرد، و برای بیش از ۶۰ سال روی آن کار کرد، تا هنگام مرگش در سال ۱۹۶۴.

اگر چه نازی‌ها جلوی انتشار نخستین کتاب زاندر با عنوان چهره زمان ما را گرفتند، اما این کتاب راهش را به ایالات متحده باز کرد و بر بسیاری از عکاسان از جمله واکر اونز (Walker Evans)، ایروینگ پن (Irving Penn) و ریچارد اودن (Richard Avedon) تأثیر گذاشت. در آلمان نیز، عکاسانی مثل برند و هیلا بخر (Bernd and Hilla Becher) از او تأثیر پذیرفتند. زاندر بر درک بنیادین آنها از عکاسی تأثیر داشت چرا که او ملغمه‌ی کمیابی از رویکرد قوی مفهومی و مهارت بالای فنی بود. رد کار او را حتی در کارهای افرادی در نقاط دوردست مثل چین نیز می‌توان یافت. جیانگ جیان (Jiang Jian) با همان ایده‌ها و روش‌های زاندر در چین دوران مدرن طی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ کار کرده—بی‌آن‌که حتی چیزی از آگوست زاندر شنیده باشد.»

آگوست زاندر. بدون عنوان، حوالی 1925 – 1930
آگوست زاندر. بدون عنوان، حوالی ۱۹۲۵ – ۱۹۳۰

آگوست زاندر. [پیاده‌راه منتهی به Siebengebirge]، حوالی 1930 – 1940
آگوست زاندر. [پیاده‌راه منتهی به Siebengebirge]، حوالی ۱۹۳۰ – ۱۹۴۰

آگوست زاندر. قربانی آزارگری، حوالی 1938
آگوست زاندر. قربانی آزارگری، حوالی ۱۹۳۸

اگر چه زاندر پس از توقیف آثارش توسط نازی‌ها کارش را در آلمان ادامه داد، اما از آن زمان به بعد بخش عمده‌ای از کارهای او بیشتر به عکاسی از مناظر طبیعی و شهری و موضوعات معماری و صنعتی اختصاص دارد، جنبه‌ای از کار زاندر که معمولاً نادیده گرفته شده و تحت‌الشعاع پرتره‌های او قرار گرفته است. او همچنین طی سال‌های ۱۹۳۸ تا ۱۹۳۹ تعداد قابل توجهی پرتره هویتی از یهودیان در کلن گرفت که پس از جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹ – ۱۹۴۵)، تعدادی از آنها را به کلیات آثارش زیر عنوان «آزاردیدگان» (The Persecuted) افزود. زاندر در سال ۱۹۶۴ در حالی از دنیا رفت که با میراث بیش از ۴۰ هزار عکس از «انسان‌های قرن بیستم»، از خود سیاهه‌ای اجتماعی از یکی از تعیین‌کننده‌ترین دوران‌های تاریخ به یادگار باقی گذاشت.


نگاهی به تعدادی از عکس‌های آگوست زاندر:

آگوست زاندر. جلاکار، حوالی 1930
آگوست زاندر. جلاکار، حوالی ۱۹۳۰

آگوست زاندر. [موزیسین‌ها، کلن]، 1928
آگوست زاندر. [موزیسین‌ها، کلن]، ۱۹۲۸

آگوست زاندر. کشاورزی در میان راه منتهی به کلیسا، 1925 – 1926
آگوست زاندر. کشاورزی در میان راه منتهی به کلیسا، ۱۹۲۵ – ۱۹۲۶

آگوست زاندر. استاد بنا، 1926
آگوست زاندر. استاد بنا، ۱۹۲۶

آگوست زاندر. شوفر، 1929
آگوست زاندر. شوفر، ۱۹۲۹

آگوست زاندر. دلال هنر [Sam Salz]، 1927
آگوست زاندر. دلال هنر [Sam Salz]، ۱۹۲۷

آگوست زاندر. راهبه، 1921
آگوست زاندر. راهبه، ۱۹۲۱

آگوست زاندر. کارمند اداره، 1928
آگوست زاندر. کارمند اداره، ۱۹۲۸

آگوست زاندر. کشاورز سالخورده، 1931 – 1932
آگوست زاندر. کشاورز سالخورده، ۱۹۳۱ – ۱۹۳۲

آگوست زاندر. نقاش [Anton Räderscheidt]، 1926
آگوست زاندر. نقاش [Anton Räderscheidt]، ۱۹۲۶

آگوست زاندر. سفالگر، 1927
آگوست زاندر. سفالگر، ۱۹۲۷

آگوست زاندر. سرباز، حوالی 1940
آگوست زاندر. سرباز، حوالی ۱۹۴۰

آگوست زاندر. زندانی سیاسی، 1943
آگوست زاندر. زندانی سیاسی، ۱۹۴۳

آگوست زاندر. دختری در کاروان نمایش، 1926 – 1932
آگوست زاندر. دختری در کاروان نمایش، ۱۹۲۶ – ۱۹۳۲

آگوست زاندر. همسر نقاش [Helene Abelen]، حوالی 1926
آگوست زاندر. همسر نقاش [Helene Abelen]، حوالی ۱۹۲۶

آگوست زاندر. مادر جوان بورژوازی (طبقه متوسط)، 1926
آگوست زاندر. مادر جوان بورژوازی (طبقه متوسط)، ۱۹۲۶

آگوست زاندر. کودکان مزرعه، حوالی 1928
آگوست زاندر. کودکان مزرعه، حوالی ۱۹۲۸

آگوست زاندر. متکدی، 1926
آگوست زاندر. متکدی، ۱۹۲۶

آگوست زاندر. ناهار، 1925 – 1927
آگوست زاندر. ناهار، ۱۹۲۵ – ۱۹۲۷

آگوست زاندر. نقاش Heinrich Hoerle و همسرش Tata، حوالی 1925
آگوست زاندر. نقاش Heinrich Hoerle و همسرش Tata، حوالی ۱۹۲۵

آگوست زاندر. همسرم با شادی  و غم، 1911
آگوست زاندر. همسرم با شادی و غم، ۱۹۱۱

آگوست زاندر. چشم راست دخترم Sigrid، 1928
آگوست زاندر. چشم راست دخترم Sigrid، ۱۹۲۸

آگوست زاندر. بدون عنوان، 1938
آگوست زاندر. بدون عنوان، ۱۹۳۸

آگوست زاندر. نمایی از Rolandsbogen به سمت Siebengebirge، حوالی 1934
آگوست زاندر. نمایی از Rolandsbogen به سمت Siebengebirge، حوالی ۱۹۳۴

آگوست زاندر. کلن، 1924
آگوست زاندر. کلن، ۱۹۲۴

آگوست زاندر. خانه روستایی در Limburg، ناحیه Westerwald، حوالی 1933 – 1939
آگوست زاندر. خانه روستایی در Limburg، ناحیه Westerwald، حوالی ۱۹۳۳ – ۱۹۳۹

آگوست زاندر. رودخانه Ahr، حوالی 1910 – 1940
آگوست زاندر. رودخانه Ahr، حوالی ۱۹۱۰ – ۱۹۴۰

آگوست زاندر. راه ریلی آویزی، Elberfeld، 1913
آگوست زاندر. راه ریلی آویزی، Elberfeld، ۱۹۱۳

آگوست زاندر. مزرعه‌ای در Westerwald، 1922
آگوست زاندر. مزرعه‌ای در Westerwald، ۱۹۲۲

آگوست زاندر. کولی‌ها در کرانه رود موزل، 1931
آگوست زاندر. کولی‌ها در کرانه رود موزل، ۱۹۳۱

تعداد بیشتری از عکس‌های زاندر را می‌توانید در موزه هنر مدرن نیویورک و موزه جی. پُل گتی تماشا کنید.