چکش نمادین پایان حراجی بزرگ «کریستی» در حالی در شامگاه ۲۹ آبان‌ماه امسال در پاریس بر زمین خورد که شماری از عکس‌های «ریچارد اودون»، عکاس سرشناس آمریکایی، حدود ۵.۵ میلیون یورو به فروش رفت و رکورد تازه‌ای برای قیمت فروش عکس در دنیا برجای گذاشت.

    در این حراجی معتبر تعداد ۶۵ قطعه از بهترین عکس‌های اودون که حقوق‌ همه‌‌شان متعلق به «بنیاد ریچارد اودون» بود، به مبلغ ۵ میلیون و ۴۶۷ هزار و ۲۵۰ یورو (حدود ۷.۵ میلیون دلار) به فروش رسید. طبق اعلام سایت خانه‌ی حراجی کریستی ۵۷ درصد این خرید بزرگ توسط مشتریانی از اروپا و ۴۲ درصد توسط آمریکایی‌ها انجام شده است. این بزرگ‌ترین عرضه‌ی آثار برجای مانده از این عکاس معاصر آمریکایی بود و پیش از این هرگز این تعداد از عکس‌های اودون بطور یک‌جا برای فروش در جایی ارائه نشده بود. مسئولین بنیاد اودون اعلام کرده بودند که عواید حاصل از این حراج را خرج حمایت از اقدامات خیریه و بشردوستانه‌ی بنیادشان خواهند کرد.

891005_3.jpg

   گران‌ترین عکس به فروش رفته در میان ۶۵ اثر ارائه شده در حراجی پاریس،«Dovima with elephants» نام داشت که در سال ۱۹۷۸ در سایز بسیار بزرگ چاپ شده و در قالب یک تور نمایشگاهی که موزه‌ی هنر متروپولیتن برای آثار «ریچارد اودون» با گرایش عکاسی «مدل و پرتره» برگزار کرد، به نمایش در آمده بود. این عکس که مشهورترین اثر عرضه‌شده‌ی اودون در این حراجی بود و به گفته‌ی مسئولین بنیاد اودون بزرگ‌ترین سایز چاپ عکس در دنیا را داراست، توسط کارشناسان کریستی به میزان بیش از ششصد هزار یورو برآورد قیمت شده بود. ولی نهایتا توسط «Maison Christian Dior» به مبلغ ۸۴۱ هزار یورو (حدود یک میلیون و ۱۵۳هزار دلار) خریداری شد و عنوان گران‌ترین عکس حراجی را از آن خود نمود. این عکس را «ریچارد اودون» در آگوست ۱۹۵۵ برای تبلیغات یکی از انواع لباس‌های شرکت فرانسوی «کریستین دیور» در پاریس و از مدل مشهوری (Fashion Model) به نام «Dovima» گرفته است. این عکس بزرگ پس از پایان تور موزه‌ی متروپولیتن، به مدت ۲۵ سال جایی نزدیک ورودی استودیوی شخصی «ریچارد اودون» در منهتن نیویورک نصب شده و سپس از سال ۲۰۰۵ و پس از تعطیلی استودیو، در درگاه ساختمان اداری بنیاد اودون قرار داده شده بود.

891005_2.jpg

  یک سری ۴ تایی از عکس‌های اودون با عنوان «The Beatles Portfolio» نیز که وی در سال ۱۹۶۷ در استودیوی شخصی‌اش در نیویورک از ۴ عضو بریتانیایی گروه موسیقی «The Beatles» گرفته بود در این حراجی توسط یک کلکسیونر ناشناس اروپایی به مبلغ ۴۴۵ هزار یورو (حدود ۶۱۰ هزار دلار) خریداری شد و از نظر ارزش فروش پس از تک‌عکس «Dovima with elephants» در جای دوم ایستاد. عنوان سوم گران‌ترین عکس فروش رفته در این حراجی هم نصیب سری عکس‌هایی با عنوان «Andy Warhol and Group» شد که در سال ۱۹۶۹ عکاسی شده‌اند. تاجری آمریکایی این سری عکس را به مبلغ ۳۰۱ هزار یورو (حدود ۴۱۳ هزار دلار) خرید. از دیگر کارهای مشهور اودون که در این حراجی فروخته شدند می‌توان به پرتره‌ی کلاسیکی اشاره کرد که وی در سال ۱۹۵۷ از هنرپیشه‌ی معروف سینما «مرلین مونرو» در نیویورک گرفته بود؛ پرتره‌ای تاریخی که به ارزش ۱۶۹ هزار یورو (حدود ۲۳۲ هزار دلار) به فروش رسید.

  در شرایطی که رکود جهانی اقتصاد هنوز سایه‌ی خود را از سر بازارهای هنر کم نکرده ‌است، طبق اعلام سایت کریستی نه تنها تمام ۶۵ اثر ارائه شده توسط «بنیاد ریچارد اودون» + در حراج امسال به فروش رفت بلکه هر کدام از این آثار با قیمت‌هایی بیشتر از برآورد اولیه‌ی کارشناسان این حراجی فروخته شدند. پیش از برگزاری حراج، کارشناسان کریستی برآورد کرده بودند که این مجموعه‌ی ۶۵ عکسی کارهای «ریچارد اودون» نهایتا و در بهترین حالت بین ۳ تا ۵ میلیون یورو به فروش خواهد رفت ولی نتیجه‌ی بدست آمده بیشتر از برآورد آنها شد. (ریز قیمت عکس‌ها +)
بدین‌ترتیب ضمن ثبت رکوردی در فروش آثار عکاسی در یک حراجی بین‌المللی، مسئولین کریستی مصمم‌تر شدند تا برنامه‌ی خود برای برگزاری سالانه‌ی یک حراج بزرگ ویژه‌ی عکس را در سال‌های آتی نیز پی بگیرند و قرار شد که به زودی برنامه‌ی زمانی دقیقی را برای برگزاری حراج ویژه‌ی عکس سال ۲۰۱۱ کریستی در پاریس اعلام کنند. با این حساب شاید بتوان امید داشت تا حراجی‌های اینچنینی، «اقتصاد عکاسی هنری» را در جهان تغییر دهند و رونق بیشتری بخشند.

پی‌نوشت: «ریچارد اودون» (Richard Avedon) در بهار سال ۱۹۲۳ در نیویورک و در خانواده‌ای روس‌تبار که از مهاجران یهودی بودند، به دنیا آمد. اودون یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان عکاس در طول تاریخ عکاسی لقب گرفته و در منابع زیادی از او بعنوان یکی از ۵۰ عکاس تاثیرگذار این رشته نام برده شده است. عکاسی مشاهیر، مد، اجتماعی و خبری از جمله زمینه‌هایی هستند که اودون در آن به فعالیت پرداخت ولی وی شهرت ماندگارش را بیشتر مدیون نگاهی متفاوت و خلاق در زمینه‌ی عکاسی مد (Fashion) و پرتره است. اودون در نیمه‌ی قرن بیستم چنان انقلابى در عکاسى از مدل‌ها (Fashion Models) به راه انداخت که خیلی از عکاسان و منتقدین هنری، «عکاسی مد در استودیو» را به قبل و بعد از «ریچارد اودون» تقسیم‌بندی می‌کنند.

   سبک و شیوه‌ی عکاسى اودون و پرتره‌هاى او در خلال سال‌هاى فعالیتش بارها دگرگون شد. عکس‌های او در مجلات و رسانه‌های معتبری چون «نیوزویک»، «لایف»، «نیویورکر»، «هارپرز ویکلی» و «ووگ» به چاپ رسید و پروژه‌هایی را برای شرکت‌های «رولون» و «کریستین دیور» اجرا کرد که بعدها به بخشی از آثار ماندگار و تاثیرگذار «عکاسی مد» تبدیل شدند. وی در سال ۱۹۷۰ تنها چند سال پس از موفقیت‌های تجاری‌اش به ویتنام و قلب درگیری‌ها در شهر «هانوی» رفت و مدتی را به گزارشگری وضعیت اجتماعی مردم ویتنام پرداخت. اما شاید چون از عکاسی مد و تبلیغاتی پول خوبی بدست می‌آورد و می‌خواست اعتبار بیشتری، به عنوان یک «عکاس هنرمند» کسب کند تا «عکاسی خبری» یا «مستند»، عکس‌هایی را که از قربانیان «ناپالم» در ویتنام به همان شیوه‌ی سابقش در عکاسی مد و با استفاده از زمینه‌ی سفید گرفته بود، برای عموم به نمایش نگذاشت. سرانجام این عکاس شهیر آمریکایی در پاییز سال ۲۰۰۴ در اثر عارضه‌ی مغزی در سن ۸۱ سالگی در سن‌آنتونیوی ایالت تگزاس درگذشت.