می‌گویند تکنولوژی چهره‌ی دیگری هم غیر از کمک به رفاه و آسایش بشریت دارد. چهره‌ای که نوستالژی و حق آب و گل و حرمت پیشکسوتی سرش نمی‌شود. گاهی مثل سیل خروشان جاری می‌شود و میراث گذشته را هر چه که هست می‌شوید و با خود می‌برد تا تنها رسوب خاطراتی از آنها بر گذرگاه‌های تاریخی باقی بماند. از قضای روزگار تازه‌ترین قربانی این سیل خروشان حرمت‌شکن هم یکی از اسطوره‌های تاریخ عکاسی رقم خورده است. این‌بار قرعه به نام شرکت آمریکایی کداک درآمده است. شرکتی که یکی از قدیمی‌ترین پیشگامان تولیدکننده‌ی تجهیزات و لوازم عکاسی در جهان به شمار می‌رود، پنجشنبه ۲۹ دی‌ماه رسما اعلام ورشکستگی کرد.

901030

  شرکت آمریکایی ایستمن کداک (Eastman Kodak) در اوایل دهه‌ی ۱۸۸۰ پایه‌گذاری شد و با اختراع یکی از دوربین‌های عکاسی دستی ابتدایی، فن و هنر عکاسی را در دسترس همگان قرار داد. دوربین سبک و نسبتا ارزان‌ قیمتی که کداک در سال ۱۸۸۸ به بازار عرضه کرد (عکس بالا) خدمت بزرگی به گسترش عکاسی در بین عامه‌ی مردم بود و گام محکمی در همه‌گیر شدن این فن و هنر ابداعی قرن نوزدهم برداشت. پس از آن بود که دوربین‌هایی سبک با کارایی بسیار ساده که کداک با شعار «شما تنها یک دکمه را فشار دهید، ما بقیه کارها را انجام می‌دهیم.» راهی بازار می‌کرد در مدت زمان بسیار اندکی در سراسر جهان شهرت یافتند و میزان تقاضا برای آنها به شدت افزایش یافت.

  شرکت کداک، که مقر اصلی آن در روچستر ایالت نیویورک آمریکا قرار دارد، زمانی با عرضه‌ی حلقه‌ی فیلم عکاسی به بازار انقلابی در عرصه‌ی این هنر و صنعت رقم زده بود اما از انقلاب دیجیتال غفلت کرد و همین موضوع هم سبب شد به ورشکستگی مالی بیفتد. پس از دگرگونی‌های شگرفی که با انقلاب دیجیتال در دنیای عکاسی پدید آمد، کداک به آرامی از سوددهی فاصله گرفت. شرکتی که در زمان اوج سوددهی‌اش، یعنی دهه ۱۹۸۰ میلادی، ۱۴۵ هزار کارمند در کشورهای مختلف جهان برایش کار می‌کردند. از سال ۲۰۰۳ به تدریج ۱۳ کارخانه و ۱۳۰ آزمایشگاه خود را تعطیل و ۴۷ هزار کارمند خود را از کار برکنار کرده است. این شرکت هم‌اکنون روی هم رفته ۱۹ هزار کارمند دارد که اعلام ورشکستگی می‌تواند بر سرنوشت شغلی آنها هم تاثیر بگذارد.

  به باور کارشناسان واکنش کند و نامناسب کداک به تغییرات دو دهه‌ی اخیر در فناوری عکاسی، به خصوص تکامل و رشد استفاده از دوربین‌های دیجیتال، از عوامل اصلی دشواری‌های مالی پیش آمده برای این شرکت بوده و باعث شده تا ارزش سهام آن طی ۱۵ سال اخیر از ۳۱ میلیارد دلار به کمتر از ۱۵۰ میلیون دلار کاهش یابد. کداک به تازگی تمرکز فعالیت‌هایش را از بازار دوربین‌های عکاسی به تولید چاپگرها و اسکنرهای کامپیوتری معطوف کرده بود تا بلکه شاید افت سود خود را جبران کند. اما این تغییر استراتژی هم نتوانست چندان به آن کمک کند که سود بیشتری بدست آورد و روزگار خوش گذشته را دوباره تکرار کند.

   اعلام ورشکستگی از سوی کداک پس از آن صورت گرفت که این شرکت نتوانست امتیاز انحصاری ابداعات و دستاوردهای خود در زمینه‌ی تصویربرداری دیجیتال را به فروش برساند. پیشتر کداک هشدار داده بود که اگر نتواند امتیازات انحصاری این ابداعات را که ارزش مادی ثبتشان حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار ارزیابی شده بود، تا پایان سال ۲۰۱۱ به فروش برساند، با بحران مالی مواجه خواهد شد. البته این اعلام ورشکستگی لزوما به معنی تعطیلی شرکت کداک نیست و مسئولان شرکت گفته‌اند که اعلام ورشکستگی، خللی در ارایه‌ی خدمات به مشتریانشان به وجود نمی‌آورد و شرکت به فعالیت‌های تجاری خود طبق معمول ادامه می‌دهد ولی با اعلام ورشکستگی فرصت آن را خواهند یافت که بدون نیاز به پاسخگویی به طلبکاران ساختار خود را از نو سازماندهی کنند. آنتونیو پرز، رییس و مدیرعامل شرکت کداک هنگام اعلام ورشکستگی گفت: «هیات مدیره و تمام مدیران بلندپایه شرکت اتفاق نظر داشتند که این اقدامی درست و ضروری برای آینده کداک بوده است.»

   به هر حال این غول دنیای عکاسی و تصویربرداری آنالوگ که روزگاری عکاسی را به خانه‌های مردم برده بود و روزگاری نگاتیوهایش پیشگام عکاسی رنگی بودند و روزگاری دیگر دوربین‌هایش از نخستین فرود انسان بر کره‌ی ماه تصویربرداری کردند، در برابر چالش مالی کمر خم کرده و دربه‌در به دنبال راهی برای برون‌رفت از این روزهای بحرانی می‌گردد. باید منتظر ماند و دید آیا آن‌گونه که مسئولانش می‌گویند با اعلام رسمی ورشکستگی می‌تواند دوباره تجدید قوا کند و با استراتژی تازه دوباره جانی بگیرد و شانه به شانه‌ی بزرگان دنیای فنی عکس و تصویر بساید یا خورشید پرفروغش برای همیشه خاموش شده است و در سال‌های آینده باید «کداک» را تنها در کتاب‌های تاریخ هنر جستجو کرد.